Голланд кафегаас бичсэн тэмдэглэлүүд | by Gandi Bolor-Erdene | Aug, 2025
Cafe Thuys, 20 цаг 40 минут, Зургаадугаар сарын 17, 2025
Хичээлийн дараа жаахан дэлгүүрээр хэсч байгаад, дугуйгаа унаад харих замдаа энэ нэг кафе баранд ирээд сууж байна. Уран зохиолынхоо хичээл дээр Anton De Kom-ын We Slaves of Suriname-ыг уншиж илтгэл тавих ёстой тул номоо дуусгачих санаатай гадаах сандал руу нь зүглэв. Байж байтал хажууд нэг эмэгтэй ирж суугаад, бид хоёр найзыг нь иртэл жаал буу халав аа. Уг гарал нь Франц, аль хэсгээс нь ирсэн гэдгээ хэлсэн ч би мэдэхгүй тул цээжинд үлдсэнгүй. Энд ирээд 10 гаруй жил болж байгаа бөгөөд орой чөлөөт цагаараа амьд хөгжмийн хамтлагт тоглодог, үндсэн ажил нь Швед гэв үү хувцасны брендед ажилладаг гэнэ. Гаднаас нь харахад хорь гараад явж байгаа болов уу гэмээр, гэтэл 33 хүрэх гэж байгаа гэнэ. Ойр зуурын юмнууд, Амстердамын тухай, Итали дахь яг ч найз залуу биш харьцаж буй залуу болон удахгүй хийх гэж байгаа аялалынх нь тухай ярилцав. Улс, улсынхаа соёлоос хамаараад хүний зан ааш солигдож байдаг уу мэдэхгүй, энд танихгүй хүмүүстэй юм яриад суугаад баймаар санагдаж байна. Тэгэж байтал найз нь ирсэн тул тэр хоёрт зай өгөх гээд дотогшоо орж хэсэг сууж байгаад гэр лүү гээ зүглэлээ. Дараа нь нэлээн хэд очсон, миний Амстердам дахь дуртай газруудын нэг болсон юм.
Cafe De Jonge Wees, 19 цаг 20 минут, 6 сарын 30, 2025
Эндэхийн thrift-үүд нь гоё гэж сонссон тул дэлгүүрүүдээр хэсэхээр болов. Тэгээд явж байтал тэндхийн ажилтан нь найз бид хоёрыг хаанаас ирсэнийг асуув. Манай найз Америкаас ирсэнээ хэлтэл өнөөх залуу “Чи Америк гэж харагдахгүй л байна даа. Холимог уу?” гэж байна. Заримдаа нэг тийм нүүрэн дээр нь хашхирмаар байгаа ч дугай өнгөрдөг үе байдаг даа, яг тэрний адилаар найзад маань эвгүй байсан боловч “Хагас Хятад” гээд инээмсэглэж хэлэв. Тэгтэл өнөөх залуу Хятадаар хэдэн үг хэлээд, надтай Хятадаар ярих гэж үзэв ээ. Дотроо тэр залууг ямар racist, мэдрэмжгүй болохыг нь гайхаад тэндээс гарсан юм.
Түүнээс дараахан хичээл дээр уншсан техтүүдийн нэг дээр нь Нидерландад ерөнхийдөө арьс өнгөөр ялгаварлах үзлийн талаар нийгэмд яригддаггүй болохоор хүмүүс нь энэ талаар сайн мэдлэггүй байдаг гэж байв. Өмнө нь тэр дэлгүүрт болсон явдлын талаар Бельгид зун амьдарч байгаа коллежийн найз маань Амстердамд ирэхээр нь хэлэхэд манай найз болон найз залуу нь “Racism гэж мэдэхгүй бол тэр нь racism гэж тооцогдох уу? Үгүй байх аа.” гэсэн юм. Нээрээ тэр хүн Ази царайтай хүн харснаа өөдөөс нь Хятадаар ярих нь, Америкаас ирсэн гэхэд нь “Чи Америк харагдахгүй байна” гэж хэлэх нь racist гэдгийг мэдэхгүй бол тэр нь racism гэж тооцогдох уу гэдэг талаар бодсон юм.
Нидерланд шиг одоогийн бүтээн байгуулалт, хөгжил цэцэглэлт нь боолчлол, колоничлол дээр тогтож боссон улсад өөрсдийнхөө түүхийн талаар, өнгөт арьстай хүмүүсийг амьтан мэт үзэж, Зүүн Азийн улсуудыг колоничлож байсан дээд үеийнхээ талаар түүхийнхээ хичээл дээр сурсан л баймаар. Ялангуяа боолчлолын үүх түүхтэй улсуудад үүний талаар мэдлэггүй, мэдэж суралцахыг хүсэхгүй, үүний эсрэг зогсохгүй байна гэдэг нь өөрөө арьс өнгөөр ялгаварлалтыг нийгэмд оршихийг нь зөвшөөрч байгаа хэрэг биш үү? Тоохгүй, мэдлэггүй байгаа нь өөрөө үүнийг дэвэргэж байгаа бус уу? Үүнийг ярихгүй байна гэдэг нь өөрөө асуудал гэж санагдсан бөгөөд мэдлэггүй гэдгээрээ шалтаглаж хүмүүст хамаагүй зүйлс хэлж, өөр өөрөөр хандах ёсгүй байх.
Vanaut, 13 цаг 46 минут, Долоодугаар сарын 9, 2025
Өчигдөр орой унтаж байгаад гадаа эмэгтэй хүн орилох чимээнээр цочиж сэрэв. Сандраад, юу болж байгааг нь гайхаад сонсвол хүмүүс зүгээр л инээлдэж байгаа бололтой. Ахлах сургуулийн сүүлийн жил Их Монголд амьдарч байхад Глобалын ардах замд болсон газын машины дэлбэрэлтээс цочиж сэрсэнээс хойш унтаж байхад гардаг чанга чимээнээс айдаг болчихсон юм. Тэрний өмнөх зун гэртээ ганцаараа унтаж байгаад үүрийн 5-н цагт СӨХ-ын хүн чанга хаалга балбах чимээнээр сэрэхэд угаалтуурын хоолойноос ус алдаж, гэрээр дүүрэн устай сэрсэнээс хэсэг айдастай явж байсан. Тэгээд иймэрхүү жижиг зүйлсээс болоод зарим зүйлсээс цочдог, айдаг болохоор ямар нэгэн осол, байгалийн гамшиг, дайн гэх мэт зүйлсийг туулсан хүмүүст ямар байдгийг төсөөлөхийн аргагүй ээ.
Өөр ойрын сонин сайхан гэвэл өнөөдөр социологийн ангиараа Prostitution Information Center дээр очиж sex worker-той уулзсан. Өөрөө сувилагчаар ажиллаж байхдаа хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн хэрэгцээ мартагдсан байдаг гэдгийг ойлгож, тэр хүмүүстэй ажиллаж эхлэсэн гэсэн. Хамгийн залуу үйлчлүүлэгч нь 23 настай, хамгийн хөгшин нь дараа жил 100 хүрэх гэж байгаа гэнэ. Үйлчлүүлэгч нь нэг удаа үдээс хойшхи цагийг нь бүтэн захиалаад хамт оройн хоол идэж болзсон, нэг үйлчлүүлэгч нь очих болгонд өөрт нь цэцэгтэй байж байдаг гэх мэт олон гоё түүхүүдээсээ хуваалцсан юм. Ер нь ярилцаад суухад ажлынх нь талаар илүү өөр өнцөг нээж өгсөн юм.
Дэлхий даяар хаа сайгүй, Нидерландад хүртэл sex work-ыг хуулиараа хүлээн зөвшөөрдөг ч гэсэн, нийгэм тэр салбарт ажилладаг хүмүүсийг дургүйцэж хүлээж авах, эсвэл нийгмээс ангид тусдаа бүлэг мэт бодох хандлагатай байдаг юм. Зарим феминистүүд, хүмүүс энэ салбарт ажиллаж буй эмэгтэйчүүдийг патриарх системийн хохирогч гэж харж prostitution-ыг үгүй болгох аянуудыг өрнүүлж байсан ч тэр нь бүр аюултай нөхцөл байдал, ажиллах орчинг бий болгож байсан юм. Нидерландын хуулиараа энэ салбарыг хүлээн зөвшөөрч байгаа нь хориглож, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэснээс дээр ч гэсэн бас sex worker-уудад хамгийн аюулгүй нөхцөлийг бүрдүүлэх арга биш юм байна гэдгийг олж мэдсэн.
Amsterdam Schiphol Airport, 2 цаг 20 минут, Долоодугаар сарын 21, 2025
Олон улсын нислэг болохоор аль болох хоцорчихгүй гээд нислэгээсээ 3 орчим цагийн өмнө Uber дуудаж эртхэн онгоцны буудал руу зүглэв. Ачаа өгч, бүртгүүлэх хэсэг нь бараг хоосон шахуу байсан тул хэдхэн минут л хүлээсэн. Паспортоо өгтөл ажилтан нь анх удаа Монгол паспорт харж байгаа болохоор намайг Европийн виз эсвэл оршин суух зөвшөөрөлтэй эсэхийг лавлаж асуув. Хэдэн хуудсыг нь эргүүлээд визээ харууллаа. Монгол болохоор чинь энд хууль бусаар яваа үгүйг чинь шалгах гэсэн юм гэж л чихэнд сонсогдсон юм. Азийн гуравдагч орноос ирсэн бол танай хөгжил дэвшилтэй Европт хууль бусаар явж байдаг гэж таамагладаг уу? Тэгээд миний Америк дахь хаягийг асуухаар нь хэлтэл Massachussets-ыг үсэглэх гэж 10 жил болов оо. Нэг юм тэндээс холдож Gate-рүүгээ зүглэсэн юм.
Барууны орнууд Ази болон Ойрх Дорнодын улсуудыг өөрсдөөс нь дорд, хоцрогдсон, хөгжилгүй гэж нийтээрээ харах хандлагатай байдаг ба энэ ойлголтыг нь orientalism гэдэг. Барууныхан өөрсдийгөө хавь илүү дээр гэж колоничилолын үеэс л бичвэр, уран зураг зэрэг зүйлсээр илэрхийлсээр байсан ба Ази болон Ойрх Дорнодынхон өөрсдийгөө дорд гэдэгт итгэж эхлэсэн юм. Дэлхий нийтийн гоо сайхны стандарт дээр ч бас энэ нь харагддаг юм. Барууны эмэгтэйчүүдийн дүр төрх нь нийтийн стандарт тул Ази охидуудын дунд давхраа оёулах хагалгаа, өнгөт арьстай охидуудад үсээ шулуун болгох бүтээгдхүүнүүд хамгийн өргөн хэрэглэддэг. Барууны орнууд, цагаан хүмүүс, өөрсдийгөө илүү гэж үзэж байгаа болохоор бид өөрсдийгөө тэр өнцгөөр харах нь арьс өнгөөр ялгаварлалыг нь хүлээн зөвшөөрч байгаатай адил юм. Тиймээс бид өөрсдийгөө харах өнцгөө эхлээд өөрчлөх нь чухал болов уу.
